TEKÇATI EĞİTİM – KÜLTÜR VE DAYANIŞMA DERNEĞİ

ÜCRETLİ ÖĞRETMENLİK RAPORU

İçindekiler

TAKDİM                                                       

KAVRAMSAL ÇERÇEVE                             

1. Kadrolu Öğretmenlik:                                                                                                                  
2. Sözleşmeli Öğretmenlik                                                                                                             
3. Ücretli Öğretmenlik:                                                                                                                  

ÜCRETLİ ÖĞRETMENLERİN SORUNLARI VE DURUM TESPİTİ                                            

1. Ücret Adaletsizliği:                                                                                                                
2. Özlük Hakları:                                                                                                                           
3. İş Garantisi:                                                                                                                              
4. İş Yerinde Baskı ve Mobing:                                                                                                        
5. İşyeri Huzursuzluğu:                                                                                                                  
6. Sendikal Haklar:                                                                                                                          

SORUNUN ÇÖZÜM YOLLARI VE ÖNERİLER….                                             

1. Ücretli Öğretmenleri Kadroya Almak:                                                                                          
2. Öğretmen Alımlarına Yeni Düzenleme:                                                                                       
3. Özlük Hakları:                                                                                                                            

SON SÖZ                                                                                                                    

ÜCRETLİ ÖĞRETMENLERİN SORUNLARI VE DURUM TESPİTİ

Eğitim sistemimizin 12 yıllık zorunlu hale geçişle birlikte öğretmen açığı yaşandı. Devlet bu açığı ücretli öğretmenlerle kapatmaya çalıştı. Buraya kadar her şey normal…

Ücretli öğretmenlik okullarımızın artan acil öğretmen ihtiyaçlarını, kadro beklemeden ders saat ücreti üzerinden karşılamak amacıyla kurulmuş olan bir nevi geçici çözüm olarak düşünülmüştür. ücretli öğretmenlik olmadığı dönemlerde dersler boş geçiyordu, çünkü ataması çıkan öğretmen bir şekilde tanıdığını bulup başka şehirlere gidiyordu. Kadro olmaması, Hamilelik, askerlik, hastalık, eğitim ve benzeri nedenlerle öğretmen açığı çıkıyordu.

Ücretli öğretmenlik sistemiyle okullarımız bulundukları bölgedeki fakülte mezunu yerel kişilerden yararlanmış oldu. Sistem bu açılardan faydalı olduğu gibi, ataması çıkmayan öğretmen adaylar da en azından öğretmenlik mesleğini bu şekilde gerçekleştirmiş oluyordu.

Ücretli öğretmenliğin kadrolu öğretmenlikten farkı, işlerinin geçici olmasıdır. Kadrolu birisi geldiğinde ücretli öğretmen kapı önüne konulmaktadır. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığının personeli sayılmadığı gibi, özlük haklarından yoksun ve amirlerinin iki dudağı arasında yaşıyorlardı. Hiçbir güvenceleri olmadığı gibi, yarın çalışıp çalışmayacakları da belli değildi. Her sömestr döneminde sözleşmelerini yenilemeleri gerektiği için de işimiz var duygusuna sahip olamıyor, yarın için plan yapamıyorlardı. Ayrıca aldıkları ücret de asgari ücretin altında olup, modern köle olarak çalışmaktadırlar.

Ücretli Öğretmenlerin net sayısı hakkında kimse resmi bir rakam telaffuz etmemesine rağmen toplamda 90 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir.

Ücretli Öğretmenlik her ne kadar bir sorun çözme yolu olarak ortaya çıkmış olsa da peşinden kendine ait başka sorunlar ortaya çıkardı. Bu sorunları kısaca şöyle özetleyebiliriz.

1. Ücret Adaletsizliği: Ücretli öğretmenlerin sadece girdikleri ders kadar ücret ödenmesi ve bu rakamın da oldukça düşük olması. Hâlbuki ders saat ücretleri kadrolu öğretmenlere göre düzenlenmiştir. Kadrolu öğretmenlerin gireceği ek derse göre verilen ücretler, ücretli öğretmen için düzenlenmesi adaletsizlik. Bunun yerine ücretli öğretmenler için farklı bir ders saat ücreti düzenlenebilir. Böylece 20 saat derse giren bir ücretli öğretmenle 20 saat derse giren bir kadrolu öğretmen arasındaki uçurum azaltılmış olur.

2. Özlük Hakları: Ücretli öğretmenlerin hiçbir özlük hakkı bulunmamaktadır. Onların çalışması tamamen müdürlerin yani idari amirlerin tasarrufunda kalmıştır. Hastalandıklarında işe gitmedikleri vakit ücretleri kesilmektedir. Resmi tatil günlerinde kadrolu öğretmen ücretini alırken, ücretli öğretmen bundan mahrum kalmaktadır. Ücretli öğretmen, işi çıktığında izin aldığında ücreti kesilmekte, yazın çalışmadığı dönemde ücret alamamaktadır. Yani ücretli öğretmen olarak aile geçindiren birisi asgari ücretin de altında bulunmaktadır. Ayrıca kadrolu öğretmenler; nöbet ücreti alırken, ücretli öğretmenler bu nöbeti bedava yerine getirmektedir.

3. İş Garantisi: Ücretli öğretmenin işinin bir garantisi bulunmamaktadır. Sömestr tatilinde bile iş çıkışı verilir ve tekrar giriş için başvuruda bulunması gerekir. Dönem sonunda da iş çıkışı verilir, tekrar işe başlaması için başvuruda bulunmaktadır. 8 ay çalışsa bile yaz tatilinde işsizlik maaşı alamaz. Tabi ki bu süreçler yıpratıcı olduğu gibi işe alınamama gibi bir riski de barındırmakta, amirlerinin onun hakkındaki yorumları önem kazanmaktadır. Sömestr ve yaz tatili döneminde ücretli öğretmenin çıkışı verildiğinden sigortası da yatırılmamakta ve bu süre esnasında hastalandığında gerekli desteği alamamaktadır.
4. İş Yerinde Baskı ve Mobing: Normal şartlarda eğitim camiasındaki idarecilerin ücretli öğretmene normal kadrolu öğretmen gibi davranmaları gerekir. Çünkü o öğretmen de kadrolu öğretmenin okuduğu okulu okumuştur, fakat pratikte öyle olmamaktadır. Okul idarecileri kadrolu öğretmenlere söz geçiremediklerinden tüm angarya işleri ücretli öğretmenlere yıkmakta, okul etkinlikleri, duvar süslemeleri ve her türlü organizasyonu onlara yaptırmaktadırlar. Bir ücretli öğretmen, dersi bittiği halde okulun idari işlerine yardımcı olurken, ondan çok daha fazla ücret alan bir kadrolu öğretmen evine gitmektedir. Ücretli öğretmen, idarenin kendisinden istediği işleri yapmadığı zaman işinden olacağını bilerek her türlü teklife boyun bükmektedir. Aynı zamanda velilerin şikâyet durumunda da hemen kapının önüne konulabilmektedir.
5. İşyeri Huzursuzluğu: Ücretli öğretmenler geçici bir çözüm olarak düşünüldüğünden veliler ve öğrenciler de onlarla çalışmak istememekte, ilkokullarda da veliler çocuklarına ücretli öğretmenlerin ders vermelerini istenmemektedir. Çünkü bu öğretmenlerin geçici olduğu veya deneyimsiz olduğunu intibası bulunmaktadır. Bütün bu baskılar zaten az ücret alan öğretmenleri daha da bunalıma sürüklemektedir. Saadet öğretmen olayında görüldüğü gibi zayıf öğretmenlerin psikolojik sorunlar yaşamasına yol açmaktadır.
6. Sendikal Haklar: Maalesef ücretli öğretmenlerin sendikal hakları da bulunmamaktadır. Türkiye’deki eğitim sendikaları Milli Eğitim mensubu kadrolu öğretmenlerin dışındaki ücretli öğretmenler, özel okul veya kursların öğretmenlerini yok saymakta ve onları üye almadığı gibi sorunlarıyla da ilgilenmemektedir. Bu da anayasamızda güvence altına alınmış olan emekçilerin sendikal haklarının gasp edildiğini ve bu sendikaların da gerçek sendikacılık yerine sarı sendikacılığı tercih ettiğini göstermektedir. Acilen ücretli öğretmenlerin ve özel kurumların öğretmenlerinin sendikal hakları elde etmesini sağlayacak yasal düzenleme yapılmalıdır.

Yukarda anlattığımız tablo özellikle işsizlik nedeniyle öğretmen adaylarımızın katlandığı vahim tablodur. Ülkemizin yetişmiş insanları böyle bir durumdaysa gerisini konuşmanın bir anlamı bulunmamaktadır. Bir nevi eğitim sistemimizin köleleri konumunda bulunmaktadır ücretli öğretmenler.

Birçok haksızlığa maruz kalan ücretli öğretmenler, haklarını arayacakları bir yer olmadığı gibi, zaten bir talep durumunda bir sonraki sözleşme yenilenmeme riski ve endişesini de taşımakta ve bu durum onları savunmasız kılmaktadır. Geleceğimizi teslim ettiğimiz bu öğretmenler, kendi haklarını bile savunamazken, çocuklarımıza nasıl özgür bireyler olacaklarını ve haklarını savunmayı öğretebilirler.

SORUNUN ÇÖZÜM YOLLARI VE ÖNERİLER….

Peki, bu sistem nasıl ıslah edilebilir?

Tabi ki her sistem gibi sorunu doğru tespit edip ıslah edebilme kapasitesine sahibiz. Sağlıklı bir eğitim sistemi için ücretli öğretmenlik sistemi yeniden elden geçirilmelidir. Bu konuda çözüm önerilerimiz ana başlıklar halinde şu şekildedir:

1. Ücretli Öğretmenleri Kadroya Almak: Yıllardır Emek vermiş ücretli öğretmenlerimizin  kadro istihdamı ile ödüllendirilmesini talep ediyoruz. Devletimizin 100.yılında MEB kapsamında çalışan ücretli öğretmenlerimizin kadroya alınmasını  Siz Değerli Devlet Büyüklerimizden ve Sayın Cumhurbaşkanımızdan ivedilikle  bekliyoruz..
2. Deneyimli Öğretmenlere Öncelik: Ayrıca Her yıl Milli Eğitim, binlerce öğretmen alımı gerçekleştirmektedir. Bu öğretmen alımlarında öncelik ücretli öğretmenlere verilebilir. Bu sayede gerçekten deneyimli ve tecrübeli öğretmenlerimizi değerlendirmiş olacağız. Yıllarca ücretli öğretmenlik yapan ve ciddi deneyime sahip olan öğretmenler dururken hiçbir deneyimi olmayanları almak öncelikle mevcut insan malzememizi heba etmek demektir. Örneğin üç eğitim yılı ücretli öğretmenlik yapmış olanlar kadroya geçişte öncelikli hale getirilebilir.

Kimsenin gitmek istemediği ülkemizin en ücra noktalarında bile ücretli öğretmenlerimiz fedakar bir şekilde çalışmaktadırlar. Çünkü büyük bir çoğunluk kendi bölgelerindeki okullarda görev almaktadırlar. Yani ücretli öğretmenlik istihdamında her şehir kendi insan alt yapısını kullanmış olmaktadır. Bu da şehir beğenmeme veya gitmeme gibi bir sorunun yaşanmasını ortadan kaldırmaktadır.

3. Öğretmen Alımlarına Yeni Düzenleme: Milli Eğitim Bakanlığı öğretmen alımları yaparken iki yıl ücretli/sözleşmeli ve daha sonra ihtiyaç durumunda kadroya geçiş şeklinde bir yol izleyebilir. Bu iki yıllık süreçte öğretmen adayları da yetişmiş olur.
4. Ücretli Öğretmenlerle Sözleşme: Ücretli öğretmenlerle en az beş yıllık sözleşme yapılmalıdır. beş yıl sonra karşılıklı onay durumunda sözleşme yenilenmelidir. Bu durum, ücretli öğretmenlerin sosyal haklarının güvence altına alınmasını da sağlamış olacaktır.
5. Özlük Haklar Genişletilmelidir: Ücretli öğretmenlik kategorisi bir ihtiyaca binaen oluşturulmuştur. Bu ihtiyaç ise okulların öğretmen ihtiyacını karşılama ve derslerin boş geçmesini önlemek içindir. Bu açılardan güzel bir yöntem. Fakat alınan bu kişilerin özlük haklarının geliştirilmesi ve maaşlarının iyileştirilmesi gerekir. Bunun için;

• 12 ay üzerinden ücretlerinin verilmesi, sözleşmelerinin süreklilik arz etmesi
• Sigortalarının tam yatırılması
• Kadrolu öğretmenlerde olduğu gibi, maaş karşılığı olan ders saatine asgari ücret üzerinden ödenmesi, bu  ders saatinden fazla olan dersleri için de ek ders ücretinin verilmesi
• Derslerin olmadığı yaz tatili döneminde asgari ücret üzerinden ücretlerinin yatırılması
• Ücretli öğretmenler de diğer öğretmenlerin yararlandığı sosyal haklardan ve öğretmen kimliğinden yararlanmalı.

• Ücretli öğretmenler, öğretmen evlerinden ve misafirhanelerden kurum indirimi ile yararlanmalı.
• Kadrolu öğretmenlerin yararlandığı tüm haklardan yararlanmalıdırlar. Bunlar; mazeret ve hastalık izni, doğum izni, eğitim, promosyon ve kırtasiye yardımı vb tüm haklar
• Ücretli öğretmen, görevli olarak katıldığı her türlü sosyal etkinliklere, sportif faaliyetlere ve gezilere kadrolu öğretmenin aldığı ücret kadar almalıdır.
• Sendikal haklar verilmeli, tüm öğretmenler gibi eğitim sendikalarına üye olabilmelidirler.
• İşsizlik sigortası ve emeklilik düzenlemesi yapılmalıdır.
• Ücretli Öğretmenlerin özlük haklarının takibi okul müdürlerinden değil ilçe özlük işlerince yapılmalıdır.
• Geçmiş yıllarda eksik yatırılan sigortaların tamamlanmasına yönelik bir iyileştirmeye gidilmeli.
• Ücretli öğretmenler de Mebbis kullanabilmeli, kurumlarda ve toplu taşım araçlarında öğretmen haklarından yararlanmalı ve kendilerine birer sicil numarası verilerek her sözleşme yenileme sürecinde evraklarını tekrar tekrar vermek yerine sicil numarasını yazıp bir dilekçe ile yenileyebilmeli.
• Ücretli öğretmen ifadesi öğretmen onuruna aykırı olmaktadır. Sanki kadrolu öğretmenler fisebilillah bu işi yapmakta, ücretli öğretmenler sadece bunu ücret karşılığı yapmaktadır şeklinde anlaşılmaktadır. Ücretli ifadesinin çıkarılıp daha onurlu bir isimle isimlendirilmesi uygun olacaktır.

SON SÖZ

Görüldüğü gibi ücretli öğretmenler konusu eğitim sistemimizin kanayan bir yarasıdır. Sorunlar yukarıda belirttiğimiz gibidir. Bu sorunlara çözüm önerilerimiz de işin mağduru olan öğretmenlerin talepleridir. Unutmayalım ki “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın” düsturu bizim devlet sistemimizin temelidir. Öncelik insanadır.

Bu raporumuzla Ücretli Öğretmenlik sorununa kısaca değinerek yetkileri uyarmayı bir eğitim STK’sı olarak görev bildik. Sağlıklı nesillerin eğitimi öğretmenlerin huzurlu olması ve iyi yetişmiş olması ile mümkündür.

Ücretli Öğretmenlik kurumu ülkemizin eğitim sorununa kısa vadeli çözüm olsa da onların yasal güvenceleri sağlanmalı, özlük hakları verilmeli, sendikal haklar sağlanmalı ve insanca bir ücret verilmelidir.

Temennimiz, bu raporun ilgili kurumların dikkatini çekmesi ve çözüm arayışlarına yönelmelerin sağlamasıdır. Devlet kurumlarına konuyla ilgili her türlü bilgi ve desteği de sunmaya hazırız.

TEK ÇATI EĞİTİM KÜLTÜR VE DAYANIŞMA DERNEĞİ